ŞİİR NEDİR? ŞİİR YAZMA YÖNTEMLER NELERDİR?

İnsanların duygu ve düşüncelerini dizeler halinde sözlü ya da yazılı olarak ifade etmesine şiir denir. Dize ya da mısra . şiirdeki her bir satırın adıdır. Sözcüklerden dize dizelerden şiir oluşturulur. Bir şiir bir mısradan oluşabileceği gibi yüzlerce mısradan da oluşabilir. Cümlelerde umumiyetle yüklem sonda olduğu halde, mısralarda yüklem sonda bulunmayabilir.

Şiirde yer alan sözcükler çoğu zaman gerçek anlamımda değildir. Şiirlerde yer alan pek çok sözcük bir duygunun bir başka şekilde ifadesidir. Mesela Uzun İnce Bir Yoldayım şiirinde Âşık Veysel han derken dünyayı kastetmiştir.

Şiir ile ilgili bu kısa açıklamadan sonra asıl konumuza gelelim ve şu suallere cevap arayalım:

Şiir yazmak yetenek işi midir?

 Şiir-ilham ilişkisi nedir?

Şiir yazmanın yöntemi var mıdır?

İyi şiir kötü şiir diye bir şey mevcut mudur?

Her şeyden önce şunu söylemek mümkündür ki, şiir yazmak yetenek işi değildir. Herkes şiir yazabilir yeter ki ilgi duyulsun, yeter ki istenilsin.

Türk Dil Kurumu Sözlüğü ilhamı şöyle açıklamıştır:

Etkilenme, çağrışım veya içe doğmayla akla gelen yaratıcı duygu,  düşünce, esin

Evet, belli bir sebepten ötürü herhangi bir duygu ve düşüncenin düzyazıdan farklı olarak bir anda ifade edilmesiyle yani ilham gelmesi ile şiir yazılabilir. Bu bir vakıadır. Ancak ilham bekleyerek nereye kadar? Ya o ilham dediğimiz durum hiç olmazsa? Şiir yazmayı istiyorsak ve de hep o ilham adı verilen o gücü beklersek yaşamımız boyunca kaç şiir yazabiliriz? Belki de hiç. Oysa biraz gayretle güzel şiirler vücuda getirebiliriz, kendimizi geliştirebilir,ödüller alabilir  hatta hatta edebiyatta yeni bir ekol oluşturabiliriz.

Şiirin yapı taşı sözcük ya da sözcük grupları olduğuna göre bir sözlükten belli bir sayıda rasgele ya da tercihli kelimeler saptayıp(seçip) bunları bir yere not edebilir,  bu sözcüklerin bize vereceği çağrışımlardan yararlanabilir, sözcükler arasında bağ kurarak bir, beş vb. sayıda şiir yazabiliriz. Olur mu? Olur.

Mesela bir sözlükten rasgele on sayfa açalım ve bu sayfalardan on sözcüğü alt alta yazalım:

1-Toklu: Bir yıllık kuzu

Mesela sadece bu sözcüğün yapacağı çağrışımla çok güzel şiirler yazılabilir. Oysa bu sözcüğü   şu ana belki de yaşamınızda hiç kullanmamış olabilirsiniz.

Örnekler:

A- Ah o köy, ah o toklu

Yaşlandık mı ne

Günlerdir gözlerimin önündesiniz yine

-----

 

     B-  duymamış

 Şehir çocuğu tabi

 Toklu nedir ne bilsin

 Anlattım, betimledim

 O betimlemeden toklumu çizdi

 

……

2- Gaddar: acımasız

3-seksek : bir çocuk oyunu

4-libas: giysi

5-ağzı olan konuşur

6-eşek (mecaz) : inatçı

9- basaklı : merdiveni olan

10-azıtmak : ölçüyü kaçırmak

 

İşte bir soru: ilham bekleyerek şiir yazmak mı kolay yoksa bu on sözcükten bazılarını kullanarak bir şiir denemesi yapmak mı?

Deneyelim bakalım sadece bu on sözcükten iki ya da daha fazla şiir çıkartabilecek miyiz?

 

GÜZEL TEPKİ

 

Gaddar dedi, eşek dedi

Bunları bana dedi

Sandı ki bineceğim küplere

Tavrımı gördü

Sukutu hayale uğradı garibim

Ağzın vardır konuşursun dedim

Güldüm geçtim.

Aferin bana!

 

****

Ah o günler

Seksekli günler

( gerisi gelmedi. Ama gelebilir. çünkü bir şey yakalandı)

 

****

 

YAŞAM SEVİNCİ

 

Beş yaşlı biri kadın dördü erkek

Üzerlerinde bayramlık libaslar

Seksek oynuyorlar vallahi sokak ortasında, hava da yağmurlu

Alkışlayan da var, dudak büken de

Bıyık altından gülen de  

Biri de fırlatmış bunlar diyor, ambulansı arıyor acele acele

 

***

 

Bu çalışmayı kitap, dergi, gazete okurken de yapabiliriz. Oralarda gördüğümüz bir teşbihi, bir kelimeyi, bir tasviri, bir cümleyi bir deftere yazabilir, onlar üzerinde düşünebilir, çalışabilir akabinde de bir şiir yazabiliriz. Bu veya sözcük kümelerinden esinlemek onları çalmak demek demektir.

 

Şiir yazmanın bir yolu da bir mevzu üzerinde düşünmek, bu mevzu hakkında araştırmalar yapmak, düşündüğümüz konu  ile ilgili sanatsal (şiir, öykü, roman vb.) ya da bilimsel. yazıları bulup okumak ve bu konuyu en iyi şekilde ben nasıl anlatabilrim mütalaasını yapmaktan geçer.Zor bir çalışmadır.ha bilinçli şiirler yazabilir, okuduğumuz şiirleri daha ş

 

Şiir yazarken ve okurken bazı terimleri bilmekte fayda vardır. Bunları öğrenirsek daha güzel şiirler yazabilir okuduğumuz şiirleri de daha iyi analiz edebiliriz. Edebi sanatları bilmek ve şiirlerimizde zaman zaman da olsa bu sanatlara yer vermek şiirlerimize değer kazandır. Bu sanatlardan bazıları şunlardır: teşbih, intak, mecaz, tecahülü arif bildiğini bilmezlikten gelme sanatı),leff ü neşr ( sıralı açıklama sanatı), tezat, mübalağa vb.

 

Şiir yazma yöntemlerinden biri de bir şairin şiirine nazire yapmaktır. Yani  bir şairin bir  şiirinin bir başkası tarafından  aynı kafiye  ve vezinle yazılmasıdır.