ŞİİR NEDİR?
ŞİİR YAZMA YÖNTEMLER NELERDİR?
İnsanların duygu
ve düşüncelerini dizeler halinde sözlü ya da yazılı olarak ifade etmesine şiir
denir. Dize ya da mısra . şiirdeki her bir satırın adıdır. Sözcüklerden dize
dizelerden şiir oluşturulur. Bir şiir bir mısradan oluşabileceği gibi yüzlerce
mısradan da oluşabilir. Cümlelerde umumiyetle yüklem sonda olduğu halde, mısralarda
yüklem sonda bulunmayabilir.
Şiirde yer
alan sözcükler çoğu zaman gerçek anlamımda değildir. Şiirlerde yer alan pek çok
sözcük bir duygunun bir başka şekilde ifadesidir. Mesela Uzun İnce Bir Yoldayım
şiirinde Âşık Veysel han derken dünyayı kastetmiştir.
Şiir ile
ilgili bu kısa açıklamadan sonra asıl konumuza gelelim ve şu suallere cevap
arayalım:
Şiir yazmak
yetenek işi midir?
Şiir-ilham ilişkisi nedir?
Şiir
yazmanın yöntemi var mıdır?
İyi şiir
kötü şiir diye bir şey mevcut mudur?
Her şeyden
önce şunu söylemek mümkündür ki, şiir yazmak yetenek işi değildir. Herkes şiir
yazabilir yeter ki ilgi duyulsun, yeter ki istenilsin.
Türk Dil
Kurumu Sözlüğü ilhamı şöyle açıklamıştır:
Etkilenme, çağrışım
veya içe doğmayla akla gelen yaratıcı duygu,
düşünce, esin
Evet, belli bir
sebepten ötürü herhangi bir duygu ve düşüncenin düzyazıdan farklı olarak bir
anda ifade edilmesiyle yani ilham gelmesi ile şiir yazılabilir. Bu bir
vakıadır. Ancak ilham bekleyerek nereye kadar? Ya o ilham dediğimiz durum hiç
olmazsa? Şiir yazmayı istiyorsak ve de hep o ilham adı verilen o gücü beklersek
yaşamımız boyunca kaç şiir yazabiliriz? Belki de hiç. Oysa biraz gayretle güzel
şiirler vücuda getirebiliriz, kendimizi geliştirebilir,ödüller alabilir hatta hatta edebiyatta yeni bir ekol
oluşturabiliriz.
Şiirin yapı taşı sözcük ya da sözcük grupları olduğuna
göre bir sözlükten belli bir sayıda rasgele ya da tercihli kelimeler saptayıp(seçip)
bunları bir yere not edebilir, bu
sözcüklerin bize vereceği çağrışımlardan yararlanabilir, sözcükler arasında bağ
kurarak bir, beş vb. sayıda şiir yazabiliriz. Olur mu? Olur.
Mesela bir sözlükten rasgele on sayfa açalım ve bu
sayfalardan on sözcüğü alt alta yazalım:
1-Toklu: Bir yıllık kuzu
Mesela sadece bu sözcüğün yapacağı çağrışımla çok güzel
şiirler yazılabilir. Oysa bu sözcüğü şu ana belki de yaşamınızda hiç kullanmamış
olabilirsiniz.
Örnekler:
A- Ah o köy, ah o toklu
Yaşlandık mı ne
Günlerdir gözlerimin önündesiniz yine
-----
B- duymamış
Şehir çocuğu tabi
Toklu nedir
ne bilsin
Anlattım,
betimledim
O
betimlemeden toklumu çizdi
……
2- Gaddar: acımasız
3-seksek : bir çocuk oyunu
4-libas: giysi
5-ağzı olan konuşur
6-eşek (mecaz) : inatçı
9- basaklı : merdiveni olan
10-azıtmak : ölçüyü kaçırmak
İşte bir soru: ilham bekleyerek şiir yazmak mı
kolay yoksa bu on sözcükten bazılarını kullanarak bir şiir denemesi yapmak mı?
Deneyelim bakalım sadece bu on sözcükten iki ya da
daha fazla şiir çıkartabilecek miyiz?
GÜZEL TEPKİ
Gaddar dedi, eşek dedi
Bunları bana dedi
Sandı ki bineceğim küplere
Tavrımı gördü
Sukutu hayale uğradı garibim
Ağzın vardır konuşursun dedim
Güldüm geçtim.
Aferin bana!
****
Ah o günler
Seksekli günler
( gerisi gelmedi. Ama gelebilir. çünkü bir şey
yakalandı)
****
YAŞAM SEVİNCİ
Beş yaşlı biri kadın dördü erkek
Üzerlerinde bayramlık libaslar
Seksek oynuyorlar vallahi sokak ortasında, hava da
yağmurlu
Alkışlayan da var, dudak büken de
Bıyık altından gülen de
Biri de fırlatmış bunlar diyor,
ambulansı arıyor acele acele
***
Bu çalışmayı kitap, dergi, gazete okurken de yapabiliriz.
Oralarda gördüğümüz bir teşbihi, bir kelimeyi, bir tasviri, bir cümleyi bir
deftere yazabilir, onlar üzerinde düşünebilir, çalışabilir akabinde de bir şiir
yazabiliriz. Bu veya sözcük kümelerinden esinlemek onları çalmak demek
demektir.
Şiir yazmanın bir yolu da bir mevzu üzerinde
düşünmek, bu mevzu hakkında araştırmalar yapmak, düşündüğümüz konu ile ilgili sanatsal (şiir, öykü, roman vb.)
ya da bilimsel. yazıları bulup okumak ve bu konuyu en iyi şekilde ben nasıl
anlatabilrim mütalaasını yapmaktan geçer.Zor bir çalışmadır.ha bilinçli şiirler
yazabilir, okuduğumuz şiirleri daha ş
Şiir yazarken ve okurken bazı terimleri bilmekte
fayda vardır. Bunları öğrenirsek daha güzel şiirler yazabilir okuduğumuz
şiirleri de daha iyi analiz edebiliriz. Edebi sanatları bilmek ve şiirlerimizde
zaman zaman da olsa bu sanatlara yer vermek şiirlerimize değer kazandır. Bu
sanatlardan bazıları şunlardır: teşbih, intak, mecaz, tecahülü arif bildiğini bilmezlikten gelme sanatı),leff ü neşr (
sıralı açıklama sanatı), tezat, mübalağa vb.
Şiir yazma yöntemlerinden biri de bir şairin şiirine
nazire yapmaktır. Yani bir şairin bir şiirinin bir başkası tarafından aynı kafiye
ve vezinle yazılmasıdır.